Czwarty rozbiór Polski w postaci Niemiecko-sowieckiego układu o przyjaźni i granicy (tytuł w wersji sowieckiej, zaś w wersji niemieckiej: Niemiecko-sowieckiego układu granicznego i sprzymierzeńczego), podpisany w imieniu rządów Rzeszy Niemieckiej i ZSRR przez ministra spraw zagranicznych Rzeszy Ribbentropa oraz premiera Mołotowa (nazywany czasem tzw. drugim paktem Ribbentrop–Mołotow). Jego tekst, zaczynający się stwierdzeniem: „Rząd Rzeszy Niemieckiej i Rząd ZSRR po upadku byłego Państwa Polskiego uważają za swe wyłączne zadanie przywrócić na tych obszarach spokój i porządek”, mówił o ustaleniu „granicy obustronnych interesów państwowych na obszarze byłego Państwa Polskiego” i uznawał tę granicę za „ostateczną”. Do układu dołączono trzy protokoły dodatkowe. Pierwszy (poufny) zapowiadał możliwość przesiedlenia osób pochodzenia niemieckiego ze strefy sowieckiej do niemieckiej oraz osób pochodzenia ukraińskiego i białoruskiego ze strefy niemieckiej do sowieckiej. Drugi (tajny, zmieniający tajny protokół dodatkowy do paktu z 23 VIII) zastępował graniczną linię Wisły linią Bug–San, przekazując Litwę do strefy wpływów ZSRR, zaś woj. lubelskie i część woj. warszawskiego – do strefy niemieckiej (Rzeszy miało przypaść 48 %, zaś ZSRR – 52 % terytorium Polski). Trzeci (tajny) protokół dodatkowy głosił: „Obie strony nie dopuszczą na ich terytoriach polskiej agitacji [polskaja agitacja, polnische Agitation], wymierzonej przeciwko terytorium drugiej strony. Będą one dławiły na swoich terytoriach początki takiej agitacji oraz udzielały sobie wzajemnie informacji o przedsiębranych w tym celu zarządzeniach”. Do istnienia tego protokołu dodatkowego władze Rosji przyznały się – po 50 latach zaprzeczeń – dopiero w 1992 r. „Czułem się na Kremlu jak wśród starych towarzyszy partyjnych” – powiedział później Ribbentrop w rozmowie z ministrem spraw zagranicznych Włoch Galeazzo Ciano.